گروه های استراتژیک و چگونگی طراحی نقشه گروه های استراتژیک

گروه های استراتژیک  : به مجموعه‌ای از شرکت‌ها در یک صنعت گفته می‌شود که استراتژی‌های مشابهی را دنبال می‌کنند و از مشخصات و پروفایل رقابتی مشابهی برخوردارند. این مفهوم بر این فرض استوار است که در یک صنعت، شرکت‌ها کاملاً مشابه یا کاملاً متفاوت نیستند، بلکه در گروه‌هایی دسته بندی می‌شوند که درون هر گروه شباهت‌های زیادی وجود دارد و بین گروه‌ها تفاوت‌های چشمگیری مشاهده می‌شود.

تیپ ها یا گروه های استراتژیک:

1. مدافعان : شرکتهایی با خط تولید محدود که برای بهبود کارآیی عملیات فعلی خود تمرکز می کنند. نگرش  هزینه گرایی این شرکتها، احتمال گرایش به نوآوری در زمینه های جدید را تضعیف می سازد.

2. فرصت جویان: شرکتهای جستجوگر، فرصت طلب و آینده گر هستند که خط تولید نسبتاً وسیع و گستردهای دارند و بر نوآوری در محصول و فرصت های بازار تأکید می کنند .نگرش فروش گرایی این شرکتها، تا حدی آنها را ناکارآمد می سازد. این شرکتها تمایل دارند که بر خلاقیت، بیش از کارآیی تأکید کنند.

3. تحلیل گران: شرکتهایی هستند که حداقل در دو بازار ثابت و متغیر فعالیت دارند. در بازار ثابت بر - کارآیی و در بازار متغیر بر نوآوری تأکید می شود.

4. واکنش گران: شرکتهایی هستند که فاقد رابطه ای بین استراتژی ، ساختار و فرهنگ می باشند .پاسخهای اغلب ناکارآمد این شرکتها به فشارهای محیطی معمولاً به صورت یک سری تغییرات استراتژیک بخشی و تدریجی است.

 

مثال برای گروه های استراتژیک

مثال عملی: صنعت خودروسازی

فرض کنید متغیرهای کلیدی را "سطح قیمت و کیفیت" (محور عمودی) و "میزان تمرکز بر فناوری الکتریکی و خودران" (محور افقی) انتخاب کرده‌ایم

گروه استراتژیک	نمونه شرکت ها	ویژگی های استراتژیک	موانع حرکت
اقتصادی	کیا، هیوندای	قیمت رقابتی، کیفیت قابل قبول، تمرکز بر ارزش و کارایی	برندسازی، اقتصاد مقیاس، شبکه توزیع گسترده
لوکس سنتی	مرسدس بنز، بی ام و	قیمت بالا، کیفیت و امکانات عالی، عملکرد برتر، برندسازی قوی	شهرت و اعتبار برند، فناوری پیشرفته، وفاداری مشتری
الکتریکی پیشرو	تسلا، ریویان	نوآوری اساسی ، فناوری پیشرفته (باتری، نرم افزار)، شبکه شارژ اختصاصی، قیمت بالا	تخصص فنی عمیق، زیرساخت اختصاصی، برند نوآورانه، مزیت ناشی از اولین بودن
اسپورت تخصصی	فراری، لامبورگینی	قیمت بسیار بالا، عملکرد افسانه‌ای، تولید محدود، برند افسانه‌ای	قدمت برند، تخصص مهندسی بی‌نظیر، وفاداری فوق‌العاده مشتریان

 

 

 

طریقه ترسیم نقشه گروه‌های استراتژیک

برای ترسیم نقشه گروه‌های استراتژیک، مراحل زیر را به دقت دنبال کنید:

۱. انتخاب صنعت و شناسایی بازیگران اصلی

• صنعت مورد نظر را مشخص کنید (مثال: خودروسازی، رستوران‌ها، خرده‌فروشی).
• تمام شرکت‌های مهم فعال در آن صنعت را فهرست کنید.

 

۲. تعیین متغیرهای کلیدی تمایز

دو متغیر استراتژیک که تفاوت‌های اساسی بین شرکت‌ها ایجاد می‌کنند، انتخاب کنید. این متغیرها باید:

• با هم همبستگی نداشته باشند.
• قابل اندازه‌گیری باشند.
• تأثیر مستقیم بر استراتژی شرکت‌ها داشته باشند.

مثال‌های متغیرهای رایج:

• محور افقی: میزان تمرکز بر نوآوری (از سنتی تا پیشرو)
•  محور عمودی: سطح قیمت و کیفیت (از اقتصادی تا لوکس)
• سایر متغیرها: گستردگی محصول، حوزه جغرافیایی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه

 

۳. جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات

برای هر شرکت، داده‌های مربوط به متغیرهای انتخاب شده را جمع‌آوری کنید:

• قیمت محصولات.
• میزان سرمایه‌گذاری در فناوری.
• سهم بازار.
• ویژگی‌های محصول (کیفیت، تنوع).

 

۴. ترسیم نقشه دو بعدی

• یک نمودار دوبعدی بکشید.
• محور افقی و عمودی را بر اساس متغیرهای انتخاب شده نام‌گذاری کنید.
• هر شرکت را با توجه به داده‌های جمع‌آوری شده در موقعیت مناسب روی نمودار قرار دهید.

مثال برای صنعت خودروسازی:

• محور افقی: میزان تمرکز بر فناوری الکتریکی.
• محور عمودی: سطح قیمت و کیفیت.

 

۵. خوشه‌بندی شرکت‌ها (تشکیل گروه‌ها)

• شرکت‌هایی که نزدیک به هم قرار گرفته‌اند، یک گروه استراتژیک تشکیل می‌دهند.
• گروه‌ها را با دایره‌هایی دور آن‌ها مشخص کنید.
• اندازه دایره می‌تواند نشان‌دهنده سهم بازار آن گروه باشد.

 

۶. تحلیل نقشه و استخراج بصری

• رقابت درون گروهی : شرکت‌های داخل یک گروه، رقبای مستقیم هم هستند.
• موانع حرکت: عواملی که جابجایی بین گروه‌ها را سخت می‌کنند (مثلاً هزینه تغییر برند).
• فرصت‌ها: شکاف‌های موجود در نقشه که نشان‌دهنده فرصت‌های جدید بازار هستند.